د یونسکو په دوه کلنۍ ناسته کې، چې تېره اونۍ په پاریس کې جریان درلود افغانستان د خپلواکو رسنیو د فعالیت او د بیان آزادۍ په واسطه وکولای شوای چې له سرې سیمې څخه خارج او شنې سیمې ته داخل شي.
د یونسکو لخوا د هېوادونو درجه بندي چې په هېوادونو کې د بیان د آزادۍ د وضعیت د معلومولو پخاطر ترسره کېږي، د رسنیو د فعالیتونو بدترین وضعیت تور رنګ لري او سور، شین، ژېړ او سپین رنګونه په ترتیب سره د خبریالانو او رسنیو د ښه وضعیت نښانې دي.
د افغانستان په اړه د یونسکو تصمیم هغه وخت څرګند شو، کله چې په تېر یوه کال کې د خبریالانو او رسنیو د امنبت او خوندیتوب لپاره پراخې هڅې وشوي او د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي قضیې وڅېړل شوې.
د اطلاعات و فرهنګ وزارت نشراتي معیین سید آقا حسین سانچارکي چې د یونسکو په وروستۍ ناسته کې یې ګډون درلود وویل: په تېرو کلونو کې یونسکو څو ځلې د افغانستان له دولت غوښتي وو ترڅو د خبریالانو د قتل قضیې وڅیړي مګر د افغانستان دولت پدې اړه کوم کار ترسره نکړ.
د ښاغلي سانچارکي په وینا، وروسته له هغو چې د رسنیو او ژورنالیستانو د بنسټونو د فدراسیون په غوښتنې او د حکومت په تایید سره د رسنیو ګډه کمېټه رامنځته شوه، د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي زیات شمېر قضیو د څېړلو لپاره موثر ګامونه واخستل شول.
د رسنیو او حکومت د ګډې کمېټې مسوولین وایي، په تېرو کلونو کې د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي نږدې ۱۰۰۰ قضیې چې لدې جملې څخه له ۷۰ زیاتې قضیې د خبریالانو د قتل رامنځته شوی دي، مګر د تر اوسه ندي څېړل شوي.
د رسنیو او حکومت د ګډې کمېټې اسازی ښاغلي دشتي وایي: په تېر یوه کال کې نوموړې ټولې قضیې څېړل شویدي او له دې جملې څخه یې ۱۷۰ قضیې د څېړنې لپاره مشخصې شوي دي، او په عملي ډول د دغو قضیو په څېړلو کار روان دی.
ښاغلي دشتي زیاتوي: اوس مهال د ۴۱ قضیو دوسیې د کشفي نهادونو له لوري تکمیل شوي او عدلي بنسټونو ته تسلیم شوي دي او د پاتې نورو دوسیو په تکمیلیدو هم کار روان دی.
د ګډې کمېټې د کار په شیروع کې یونسکو د داخلي او خارجي خبریالانو د قتل په شمول د ۳۵ قضیو نوم لړ چې په تېرو کلونوکې پېښ شوی وو دې کمېټې ته استولی دی چې د نوموړې کمېټې د څېړنې په چوکاټ کې شاملې شوې.
د ښاغلي سانچارکي پر وینا: د ذکر شوو۳۵ قضیو د څېړلو او د یادې کمېټې د نورو کړنو ګزارشونه چې یونسکو ته وړاندې شول د دې سبب شول چې یونسکو افغانستان له سرې سیمي څخه بېرون او په شنه سیمه کې داخل کړي.
د یونسکو ناسته په فرهنګي، علمي او رسنیو ډګر کې د هېوادونو د کړنو د برسي کولو پخاطر په دوه کالو کې یو ځل په پاریس کې جوړیږي، چې اکثره د هېوادونو مشران او یا هم د اطلاعات و فرهنګ وزارت وزیران پکې ګډون کوي.
