فریدالله خیال/ ژوندون تلویزیون
د افغانستان په څېر هېوادونو کې خبریال تل له جګړو، بريدونو، چاودنو او اوس د دې ناروغۍ په څېر وضعیت سره سروکار وي چې اوس دغه ویروس ګڼ شمېر خبریالان له اروایي کډوډیو سره مخ کړي دي
کرونا ویروس په لومړي ځل، 2019کال کې د چین په اوښان ښار کې خپار شو. چې له هغه ورسته د کڼو نورو ارپایي هېوادنو، په کډون په افغانستان کې هم، د دیاد ویروس رېښې په چټکۍ سره مخ پر وړاندې روانې شوې. او په لومړیو وختونو کې کې ګڼ شمېر کسانو، د یاد ویروس د نه پېژندلو، باور نه کولو، او د دغه ویروس د مخینوي په برخه کې د روغتیاپالانو د لارښونو نه عملي کولو، له امله خپل ژوند له لاسه ورکړ. خو د دغه وضعیت د کابو کولو لپاره، د افغانستان ټولو رسنیو په پوره توګه د کرونا ویروس، د مخنیوي په برخه کې، خپلې هځلې وکړې، چې اوس د دغه ناروغۍ تاثیرات پر خلکو له پخوا کم شوي دي. خو د دې وضعیت سره سره د افغانستان ګڼ شمېر خبریالان وایي، چې مونږ ته یې روحي، او ذهني، ویره پیدا کړې ده. خبریالان وایي مونږ د ‘کووېډ-۱۹’ په اړه راپورونه جوړو ، مرکې کوو، ناروغان سره ګورو ، انځورونه اخلو ، ویډیو ثبت کوو، چې د خلکو وضعیت زمونږ پر ذهن منفي فشار راوړي، او زمونږ د خفګان سبب ګرځي.
په هلمند ولایت کې د هیلې تلوېزون خبریال ځوان تکل وایي، زه چې کله د کرونا ویروس په اړه راپور جوړوم، او په دغه ویروس اخته کسانو سره مرکې کوم، زما پر ذهن فشار راځي، خفه کېږم، او ویره لرم چې زه په یاده ناروغۍ اخته نشم. هغه وویل تل مو د کرونا د مخنیوي په برخه کې د روغتیا پالانو لارښونې عملي کړې، چې تر اوسه یاد ویروس پر مونږ تاثیر نه دی کړی، خو تل ترې ذهني او روحي ویره لرم.
د سلام وطندار راډیو خبریال انور سعادت یار وایي په مسلسل ډول د کورونا له ناروغانو، روغتونونو، او ان له ځانګړو هدېرو راپورونه ورکوم. نوموړی زیاتوي، د هغو ناروغانو په لیدلو چې وضعیت یې خراب وي، ډېر غمجن کیږم او زړه مې لړزیږي. ډېره راته سخته ده چې مرګ ته په تمه ناروغان وينم.
هلمند کې د غږ راډیو نشراتي مسول وایي ، تل مو د کرونا ویروس په اړه د راډیو له لارې خپرونې وړاندې کړې، چې د پېښو په زیاتوالي او د روغتیاپالانو د معلومات په اوریدو دغه ویروس ډیر خاطر ناکه او زیان اړونکی راته ثابت شوی، هغه زیاتوي هېمش مو هڅه دا وي چې ځان او خلک له دغه ویروس څخه وساتو، او په دې برخه کې مې ولس ته بشپړ عامه پوهاوی ورکړی دی. خو له دې سره سره په دغه ویروس د اخته کیدو ویره مې په ذهن کې پیدا شوې، چې دا زمونږ پر کار منفي اغېز کوي.
د اروا پوهنې روغتیا پال صدیق الله وايي، خبریالان له وېرې، فشار، ژور خپګان او نورو اروايي ګډوډیو سره مخ کېدای شي.هغه’ زیاتوي:
“ خبریالان چې اړ دي د ‘کووېډ-۱۹’ په اړه راپورونه جوړ کړي، مرکې وکړي، ناروغ سره وګوري، انځورونه واخلي، ویډیو ثبت کړي، پرې لیکل او خبرې وکړي. دوی په دې اړه هر خبر له اروايي اړخه لمس کوي. ښايي دا حالت لیدل او ارزول خبریال ته ټروما یا زیان ولیږدوي. امکان شته چې دا حالت په لنډ مهال کې پر خبریال د رواني فشار او وېرې سبب وګرځي او په اوږد مهال کې د وسوسي اندېښنو او ژور خپګان لامل شي.”
نوموړی وایي : “هغه خبریالان چې هره شېبه د ناروغانو او د مړو شمېر څاري، په اکثره مواردو کې دا خبرونه د دوی په ذهن منفي اغیزې کولای شي .”
هغه د رسنیو له مسؤلینو غواړي چې د خپلو کارکوونکو اروايي روغتیا ته پام وکړي، د هغوی د کورونا وېروس معاینې وکړي او د اړتیا په وخت کې ورته د رواني روغتیا خدمتونه وړاندې کړي
هېره دې نه وي چې د کرونا ویروس پېښې تل په هغه وختونو کې زیاتې ثبت شوې په کومو سیمو او ځایونو کې چې د دغه ویروس په اړه خلکو د روغتیا پالانو لارښوونې نه دي عملي کړې او جدی پاملرنه یې نه ده ورته کړې
