۷۸۶
د رسنیو د ملي ناستې پرېکړه لیک
صنفي حقونه، امنیت او مسلکیتوب
د رسنیو ملي ناسته، د صنفي حقونه، امنیت او مسلکیتوب تر نامه لاندې د ۱۳۹۷ لمریز کال د غوایي د میاشتې په دویمه او دریمه نېټه په کابل کې ترسره شوه.
موږ د دغه ناستې ګډونوال، د ننګونو پراخه اړخونو او د رسنیزو فعالیتونو ستونزو ته په پام سره او د هغه بحثونو په نظر کې نیولو سره چې د دوو ورځو په لړ کې مو د صنفي حقونو، امنیت او مسلکیتوب په اړه دلودل، دا موارد جدا د پام وړ ګڼو:
ــ امنیتي ګواښونه تراوسه د یوې لویې ستونزې په شکل د رسنیزو فعالیتونو د لارې خنډ دي او د هغه هڅو په شتون سره چې د دغه ستونزو د حل لپاره شوي دي، اوس هم د رسنیو او خبریالانو د امنیت او خوندیتوب لپاره پلان جوړولو ته اړتیا ده.
ــ دې ته په پام سره، چې د رسنیو او خبریالانو د امنیت په لار کې د امنیتي بنسټونو تر منځ لازمه همغږي شتون نلري، د امنیتي بنسټونو رهبري څه په ملي سطحه او څه په سیمه ییزه سطحه باید لازمه همغږي رامنځته کړي او همدارنګه لدې حالت څخه د وتلو لاره د شته اسانتیاوو او د خپلو مسوولیتونو او وجایبو په رڼا کې تعقیب او ولټوي.
ــ په وروستیو کلونو کې، اقتصادي مشکلاتو په شدت سره د رسنیو لمنه نیولې ده. زیات شمېر رسنۍ د اقتصادي ضعف په دلیل له فعالیت څخه پاتې دي. د شته شمېرنې پر بنسټ، له ۱۳۹۳ کال څخه تراوسه شاوخوا د ۱۸۰ رسنیو فعالیت، چې تلویزیونونه، رادیوګانې، چاپي رسنۍ او آژانسونه پکې ګډون لري، درېدلی دی. له بلې خوا، یو زیات شمېر رسنۍ د خپلو لګښتونو توان نلري، حتا نشي کولای چې د خپلو کارکوونکو د هرې میاشتې معاشونه ورته ورکړي.
اړتیا ده، ترڅو مربوطه دولتي بنسټونه د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو له فدراسیون سره په همکارۍ بشري حقونو ته د ارزښت نړیوالو مرسته کوونکو بنسټونو ته د قناعت ورکولو لپاره د افغانستان د رسنیو له ټولنې سره د مرستې د زیاتوالي او ادامې پخاطر جدي هڅې وکړي.
ــ سره له دې، چې د رسنیزو کارکوونکو او خبریالانو د صنفي حقونو د تضمین لپاره تقنیني اسناد نافذ دي، په عمل کې دغه اسناد نه تطبیق کیږي. له بلې خوا، د رسنیو له مالکانو سره د خبریالانو تړونونه یوه بله لویه ستونزه ده، چې یاد تړونونه اکثره یو طرفه او غیر عادلانه دي. د کاري بیمې او تقاعد نشتون او د رسنیو د مالکانو له لوري د خبریالانو غیر قانوني ګوښه کول پدې اړه یوه بله لویه ستونزه شمېرل کیږي.
اړتیا ده، چې د اطلاعات و فرهنګ، د کار او ټولنیزو چارو او همدارنګه د شهیدانو او معلولینو وزارت خونې د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو له فدراسیون سره په همکارۍ د کار د حکمونو او د ټولیزو رسنیو د تاسیس او فعالیت د طرز او ډول د مقررې په تطبیق کې جدي او عملي ګامونه پورته کړي.
خبریالان او رسنیز کارکوونکي باید له قانوني حکمونو څخه خبر وي، ځکه چې هغه د دوی صنفي حکمونه تضمین کوي او خپلو حقونو ته د لاس رسي لپاره باید په ډله اییز ډول د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو له فدراسیون سره په همغږۍ باید پراخې غوښتنې په لار واچوي.
همدارنګه د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو فدراسیون ژمنه کوي، چې د خبریالانو او رسنیزو کارکوونکو د خپلو کاري تړونونو په اړه هر ډول حقوقي دعوه د څېړلو وړ ګڼي او له دوی سره پدې اړه هر ډول همکارۍ کوي.
مسلکیتوب په هر مسلک کې او مسلکیتوب د همغه مسلک د هر کارکوونکي د دندو او مسوولیتونو له جملې څخه شمېرل کیږي. د رسنۍ او خبریالۍ په ساحه کې، مسلکیتوب له یوې خوا کولای شي چې پدې ساحه کې تعریف شوي قانوني هدف ته د رسېدلو لپاره له هر کارکوونکي سره مرسته وکړي له بلې خوا دا مورد کولای شي چې د خبریالۍ د مسلک ځای په ډاګه، ثابت او وساتي. پدې اړه زیاتې ستونزې شتون لري. چې دا ستونزې په اجرایي او مدیریتي لایهو کې تر سترګو کیږي. حکومتي مربوطه بنسټونه او د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو فدراسیون له یوه او بل سره په همغږۍ د شته قوانینو په رڼا کې به د دغه ستونزو د حل لپاره کار وکړي.
د رسنیو مدیران او مالکان باید له خبریالانو سره په همکارۍ د رسنیو او ژورنالیستانو د ملي اخلاقي موازینو په اجرا کولو کې هڅه او کوشش وکړي. همدارنګه اړتیا ده، چې د رسنیو مدیران د خپلو خبریالانو او کارکوونکو لپاره د قوانینو او خبریالۍ د ملي اخلاقي موازینو ته د لاس رسي لپاره زمینه مساعده کړي.
ــ اطلاعاتو ته د لاسرسي نشتون، رسنیز فعالیت ته سخت زیان رسولی دی. د هغو هڅو سره سره، چې اطلاعاتو ته د لارسرسي د قانون د اصلاح او تعدیل لپاره شوي دي او هغه کړنو ته په پام سره چې اطلاعاتو ته د لاسرسي د څار کمیسیون په تېرو دریو کلونو کې درلودې، تر اوسه خبریالان او رسنۍ په ځانګړې توګه په ولایاتو کې اطلاعاتو ته د لاسرسي له نشټون څخه پراخ شکایتونه لري.
اړتیا ده، ترڅو د خبریالانو او رسنیو د امنیت او خوندیتوب په موخه د حکومت او رسنیو د ګډې کمېټې له جوړولو د موفقې تجربې په نظر کې نیولو سره، یوه کمېټه د اجرایه رییس په مشرۍ او د حکومتي لوړپوړو چارواکو، اطلاعاتو ته د لاس رسي د څار د کمیسیون د مسوولینو او د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو د فدراسیون د استازو په ګډون اطلاعاتو ته د لاس رسي د مربوطه مسایلو د همغږۍ لپاره جوړه شي.
د دغه ناستې ګډونوال د افغانستان د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو د فدراسیون له هڅو او له نړیوالو بنسټونو چې د فدراسیون د هڅو ماتړي وو، ستاینه کوي.
د ۱۳۹۷ لمریز کال د غوایي د میاشتې دریمه/ کابل
