په هغه محفل کې چې د خبریال له ملي ورځې د نمانځې په پار د ولسمشر غني په بلنې سره د روانې اونۍ د دوشنبې ورځ په ارګ کې ترسره شو، د هېواد د رسنیزې ټولنې وړاندیزونه او اندېښنې له ولسمشر سره شریکې شوې.
اطلاعاتو ته د لاسرسي کمیسیون چې اطلاعاتو ته د لاسرسي د نوي قانون پر بنسټ په یوه خپلواک بنسټ بدل شوی، تراوسه رسمي بودیجه نه لري او دا د دې سبب شوی چې کېسیون د دې وړتیا ونه لري چې د خپلو مسوولیتونو له عهدې راووځي. په دې اړه وړاندیز وشو چې د کمېسیون بودیجه هغو مکلفیتونو ته په پام سره چې په قانون کې یې د دغه کمېسیون لپاره وړاندوېینه شوې، په نظر کې ونیول شي ترڅو کمېسیون وکولای شي اطلاعاتو ته د لاسرسي د ستونزو په حل کې مشخص او جدي ګامونه واخلي. ولسشمر ژمنه وکړه چې د ملي بودیجې د نیمایي کال بیا کتنې په جریان کې به دا مسئله په نظر کې نیسي.
یوه بله موضوع هم د خبریالانو د ملاتړ له صندوق سره د دولت مالي مرسته وه. وروسته له هغه چې نږدې له شلو تنو مستحقو خبریالانو سره د مالي مرستو ګزارش وړاندې شو چې یو شمېر ټپي شوي او یو تعداد هم په نا علاجه ناروغیو اخته دي او همدارنګه د دوو تنو خبریالانو له کورنیو سره چې په دې وروستیو کې یې ځانونه له لاسه ورکړي وو، له ولسمشر څخه وغوښتل شول ترڅو له صندوق سره د دولت مرسته د ولسمشر د مخکینۍ ژمنې پر بنسټ د صندوق حساب ته انتقال شي.
نږدې شپږ میاشتې وړاندې ولسمشر مالیې وزارت ته لارښوونه کړې وه چې د دولت له ملي بودیجې څخه لس میلیونه افغانۍ د خبریالانو د ملاتړ له صندوق سره مرسته وشي او په دې سربېره چې دغه بودیجه د مالیې وزارت له لوري د اطلاعات او کلتور وزارت ته انتقال شوې هم وه، خو یاده مرسته تراوسه د صندوق حساب ته نه ده انتقال شوې. همدارنګه د ولسمشر د لارښوونې پر بنسټ د ۹۸ کال له بودیجې څخه باید هم ورته مبلغ صندوق ته ځانګړی شي. ولسمشر د دې ترڅنګ چې ژمنه یې وکړه ډېر ژر به د ۹۷ کال د بودیجې څخه ځانګړی شوی مبلغ به د صندوق حساب ته انتقال شي، صندوق ته په ۹۸ کال د ورته بودجې د اختصاص په اړه یې ډاډ ورکړ او همدارنګه یې وویل چې له صندوق سره د مرستې د جلبولو په اړه هم له نړیوالو بنسټونو سره په اړیکه کې دي.
د ملاتړ صندوق د هغه مرستو ترڅنګ چې په تېرو میاشتو کې یې له مستحقو خبریالانو سره کړې، اوسمهال د هغو خبریالانو په اړه اطلاعات راټولوي چې په تېرو کلونو کې یې خپل ځانونه له لاسه ورکړي دي، د لومړنیو څېړنو پر بنسټ د ۱۱۹ خبریالانو له ډلې څخه چې په تېرو ۱۸ کلونو کې یې خپل ځانونه له لاسه ورکړي دي، ۲۲ تنه یې بهرني خبریالان وو او ۹ تنه نور یې د شخصي دلیلونو له مخې وژل شوي دي؛ خو ۸۸ خبریالان او رسنیز کارکوونکي د کار په جریان کې په حرفه یې دلیلونو هدف ګرځول شوي او په شهادت رسېدلي دي، چې د دغه صندوق د مسوولینو په وینا، د اړتیا وړ معلوماتو په راټولولو سره به د دوی له کورنیو سره د مرستې لپاره یوه ځانګړې طرحه جوړه او عملي شي.
یو زیات شمېر خبریالان د رسنیو له څښتنانو سره د خپلو کاري تړونونو پر سر ستونزې لري او دغه تړونونه یو طرفه او نا عادلانه ګڼي. له دې سره سره چې د خصوصي رسنیو د تاسیس او فعالیت، طرز او ډول د مقررې له انفاذ څخه دوه کاله تیریږي او په دغه مقرره کې حکم شوی چې د خبریالانو او رسنیزو کارکوونکو کاري تړونونه د کار قانون د حکمونو او نړیوالو معیارونو پر بنسټ تنظیم شي، تراوسه حتا د دغو تړونونو یو مورد هم نه دی بررسي شوی.
ولسمشر ژمنه وکړه چې د کار او ټولنیزو چارو او اطلاعات او کلتور وزارتونو له لارې د دغه ستونزه حل کړل شي.
د ملي تلوېزیون له خپرونو د خلکو نا خوښي چې اصلي دلیل یې د دغه رسنۍ د خپرونو د کیفیت ټیټوالی دی او د (ملي راډیو ټلوېزیون کمېسیون) نشتوالی، چې د ټولیزو رسنیو د قانون په بنسټ باید د دغه ټلویزیون په رأس کې قرار ولري، دا هغه ستونزې وې چې له ولسمشر سره مطرح شوې او د دې ترڅنګ د رسنیو د ملي پالیسۍ په تصویبېدو هم ټینګار وشو چې د تولیزو رسنیو د قانون په بنسټ باید د رسنیو د عالي شورا له لوري تصویب او اجرا شي. له ۱۳۸۸ لمریز کاله د ټولیزو رسنیو قانون د نفاذ نسخو د تصویب له وخته تراوسه پورې دغه پالیسي طرح او تصویب شوې نه ده. ولسمشر د نورو ژمنو ترڅنګ په دې اړه هم ژمنه وکړه چې دواړو ستونزو ته به رسیدګي وشي.
په تېرو کلونو کې د ژورنالیستانو او رسنیزو بنسټونو فدراسیون د کار او ټولینیزو چارو، اطلاعات او کلتور او عدليې وزارتونو سره په ۹ مختلفو مقررو کار وکړ او هغه یې نهایي کړې چې د خبریالانو حقونه، د بیمې حق، تشویقي امتیازونه او داسې نور مسایل پکې ووه؛ خو تراوسه دغه مقرره تصویب او اجرا شوې نه ده. ولسمشر په دې اړه هم ژمنه وکړه چې د ملي وحدت حکومت به دغه مقررې تصویب او عملي کړي.
تېر کال د خبریالانو پر وړاندې د تاوتریخوالي لوړ رقم ثبت شوي دی چې په مجموع کې د تاوتریخوالي د ۱۵۰ مواردو څخه ۴۰ سلنه د دولتي نظمي او ملکي کارکوونکو له لوري شوي دي. ولسمشر ژمنه وکړه چې لویې څارنوالۍ ته هدایت ورکوي ترڅو هر هغه دولتي مامور چې د خبریالانو په وړاندې یې په تاوتریخوالي لاس پورې کړی دی او یا یې پورې کوي عدلي د وڅارل شي.
په دې ناسته کې همداراز د ولسمشر د هغو وعدو چې د خبریالانو او رسنیو د ځانګړو مواردو د ستونزو د حل په موخه شوې او پلې شوې وې، منندویي وشوه چې له دې ډلې د رسنیو د ۳۰۰ میلیونو افغانیو مالي جریمې بښنه او په اووه کاله قسط باندې د رسنیو نږدې ۳۰۰ میلیونو افغانیو مالي باقیدارۍ وېش، په ولایتونو کې د حکومت او رسنیو د ګډو کمېټو د پراختیا د طرحې تصویبول چې پر بنسټ یې په هغو ولایتونو کې چې د رسنیو شمېر پکې له ۵۰ څخه زیات وي، شپږو استازو ته او په هغو ولایتونو کې چې د رسنیو شمېر پکې له ۲۰ تر ۵۰ پورې وي، د ښځينه خبریالانو او د خبریالانو د صنفي او ملاتړو سیمه ییزو بنسټونو څلورو استازو ته لوړ شي، تر څو چې د رسنیزې ټولنې څخه په ښه توګه استازولي وشي. د ولسمشر له شخصي حساب څخه د خبریالانو د ملاتړ له صندوق سره د څلور میلیونه افغانیو مرسته، اطلاعاتو ته د لاسرسي قانون د تعدیل طرحې توشېح چې د نړیوالۍ درجه بندۍ پر بنسټ په نړیواله کچه د خپل ډول تر ټولو غوره قانون پېژندل کېږي، د خبریالانو د ملي ورځې د طرحې تصویب او په پای کې هغو خبریالانو ته عاجله رسېدنه چې د حرفوي فعالیت په بهیر کې ټپي کېږي.
