سکینه امیری/ روزنامه اطلاعات روز
در حالی که کار میزبانی در رستورانت ها و کافه در شهر پرجمعیت کابل، در حال رونق گرفتن بود و صاحبان رستورانت‌ها و کافه‌ها امیدوار بودند که در سال جدیدی خورشیدی(1400) زیان‌های برخواسته از شیوع کرونا را جبران کنند، اما فروپاشی حکومت به دست طالبان این امیدواری را از بین برد.
مالکان رستورانت‌ها مدعی اند که در زمان بحرانی و سخت کرونایی طالبان به جایی تاکید به رعایت اصول بهداشتی و پروتکل‌های خاص برای مهار کرونا با وضع محدودیت‌های بی‌مورد و باج‌گیری بنگاه‌های اقتصادی کوچک آنان را نیز به سوی سقوط می‌برد.
بعد از به قدرت رسیدن طالبان در 24 اسد سال روان خورشیدی، ده‌ها رستورانت و کافه تنها در شهر کابل مسدود شدند. صدها نفر از کارمندان این بخش، کار های شان را از دست داده به جمع افراد بیکار و نیازمند پیوستند.
مالکان این رستورانت‌ها و کافه‌ها می‌گویند که با شیوع همه‌گیری کرونا با زیان‌های شدید مالی مواجه شدند و سقوط حکومت به دست طالبان نیز به زیان‌های مالی آنان افزوده‌اند.
به گفته‌ی آنان طالبان با ایجاد ترس و وضع محدودیت‌ها مانع حضور مردم در رستورانت‌ها می‌شوند و نبود مشتری برای آنان زیان است. یکی از مالکان این کافه‌ها می‌گوید که او سه سال پیش کارش را آغاز کرده و پیشرفت خوبی در این عرصه داشته است اما با سقوط حکومت این پیشرفت‌ها نیز از بین رفته‌است. «طالبان مسلح هر از گاهی برای تجسس به کافه مراجعه می‌کردند و محدودیت تازه‌ی را معرفی می‌کردند و ما را موظف به رعایت آن می‌کردند.»
به گفته‌ی او، حضور افراد مسلح در یک مکان عمومی سبب ایجاد ترس و فرار مشتریان می‌شد. لیلا حیدری صاحب کافه تاج بیگم نیز می‌گوید که او بعد از سقوط کابل، به دلیل ترس از طالبان رستورانت تاج بیگم را بسته‌است.
در دیتابس اداره‌ی شهرداری کابل،1180 رستورانت و کافه، 106 هتل و 2065 مرکز توزیع غذا ثبت شده است. مسوولان شهرداری کابل می‌گویند که آمار دقیق از رستورانت‌های مسدود شده بعد از 24 اسد سال روان را ندارند.
در همین حال، مالکان کافه و رستورنت‌های فعال باقی مانده در کابل نیز از نبود مشتری و وضع محدودیت‌ها از سوی طالبان شاکی‌اند.
آنان مدعی اند که طالبان به جای توجه به صحت و تاکید روی رعایت پروتکل‌های صحی برای مهار کرونا به مواردی می‌پردازند که هیچ اهمیتی ندارد و سبب می‌شود که همان نیم‌بند کار و فعالیت‌های باقی مانده‌ی آنان نیز با رکود مواجه شوند.
شعیب احمد که در حمل سال 1400 با سرمایه پنج‌صدهزار افغانی کافه‌ی را در شهر کابل برای حمایت از جوانان و ایجاد شغل راه اندازی کرد، می‌گوید:« تحولات سیاسی افغانستان در کنار کرونا به کار ما بسیار آسیب رسانده است. مشتریان ما به اندازه‌ی کم شده که حتا مصرف خود کافه پوره نمی‌شود و ما آن را از جیب می‌پردازیم.»
غفور تابش چهار سال پیش، کافه‌اش را تاسیس کرد. او می‌گوید که در سه سال گذشته پیشرفت خوبی در کارش داشت و از این رو تصمیم به ایجاد شعبه دوم آن نیز داشت، اما شیوع کرونا و سقوط حکومت به دست طالبان تاثیر بد روی کار و فعالیت کافه‌اش گذاشته است.«امروز‌ها کافه باز است، اما کرایه کافه را از جیبم پرداخت می‌کنم.»
کافه‌داران می‌گویند که طالبان با وضع محدودیت‌های بی‌مورد برای رستورانت‌ها زمینه رکود کافه‌ها را فراهم می‌کنند. آنان مدعی اند که طالبان بدون رعایت اصول بهداشتی به کافه‌ها ورستورانت‌ها داخل شده به تجسس در مورد عدم مصرف نوشیدنی‌های الکولی، بدحجابی و وجود بداخلاقی می‌پردازند.
به گفته‌ی کافه‌داران، طالبان پخش موسیقی، اجرای برنامه‌های فرهنگی را در رستورانت‌ها نیز ممنوع اعلام شده‌ند.
فزون به این با آن که وضع محدودیت برای حضور زنان و دختران در رستورانت‌ها و کافه‌های کابل به صورت رسمی از سوی طالبان اعلام نشده است، اما در این اواخر از ورود زنان و دختران بدون محرم به دلیل دستور طالبان به رستورانت‌ها و کافه‌ها جلوگیری شده است.
پیش‌تر طالبان ورود زنان و دختران بدون محرم را به رستورانت و کافه‌ها در ولایت بلخ و هرات ممنوع اعلام کرده بود. به گفته‌ی مالکان کافی‌شااپ و رستورانت‌ها این برخورد ناسنجیده‌ی طالبان تاثیر به مراتب وحشت‌ناک‌تر از کرونا روی فعالیت‌های آنان می‌گذارد.
کافه‌داران می‌گویند که همه به ویژه آنان می‌توانند از شیوع و گسترش کرونا جلوگیری کنند تا کسی متحمل زیان نشوند؛ اما از تاثیررفتارهای بدوی گروه طالبان روی فعالیت‌های شان جلوگیری نمی‌توانند.
شعیب احمد می‌گوید:« جلوگیری از انتشار ویروس کرونا برای ما بسیار مهم بود و اکنون گونهی جدید ویروس کرونا را نیز جدی می‌گیریم و همه روزه وسایل را ضد عفونی می‌کنیم و برای مشتریان نیز مواد شویند و ضد عفونی گذاشته‌ایم.»
به گفته‌ی این مالک کافی‌شاپ در حال حاضر حتا هزینه‌ی رعایت پروتکل‌های صحی کرونایی به او سنگینی می‌کند، اما با این وجود خودش را موظف به رعایت آن می‌داند.
غفور تابش دیگر ماالک یکی از کافه‌ها در شهر کابل می‌گوید که برای او به عنوان یک میزبان صحت همه مشتریانش مهم است و از این رو بدون تذکر هیچ نهادی با توجه به اوضاع صحی، پروتکل‌های موثر برای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا را به کار گرفته است.«هر چند رعایت پروتکل‌های صحی برای ما هزینه دارد؛ اما هزینه‌ی آن مهم‌تر از صحت مشتریان ما که اینجا می‌آید نیست، ما همه وسایل مورد استفاده مشتریان را بعد از هر بار استفاده ضد عفونی می‌کنیم.»
این در حالی است که جهان با گونهی جدید کرونا( اومیکرون) در سال 2022 میلادی دست به گریبان است. این گونه یکی از جدید‌ترین گونهی جهش یافته‌ی ویروس کرونا است که با سرعت بیش‌تر و علایف خفیف‌تر از گونه‌های قبلی آن در حال شیوع است.
گونه اومیکرون ویروس کرونا که نخستین بار در افریقای جنوبی شناسایی شد و طولی نکشید که به ۹۲ کشور اروپایی، امریکایی، آسیایی و حتا در مراکز تحقیقات قطب جنوب نیز شیوع یافت.
براساس گزارش دانشگاه جانز هاپکینز، آمار تازه‌ی ابتلا به گونهی اومیکرون تنها در امریکا از یک میلیون نفر گذشته است. بر بنیاد آن، 80 هزار و 211 واقعه‌ی مثبت در روز دوشنبه، 13 جدی سال روان، در این کشور گزارش شده است که بالاترین آمار روزانه در جهان است.
پیش از این سازمان جهانی صحت، از خطر انتشار او میکرون و تلفیق گونه‌های دلتا و اومیکرون کرونا هشدار داده بود. دکتر تدروس آدهانوم، رییس این سازمان، گفته است که ترکیب این دو گونه به سونامی خطرناکی از موارد ابتلا به کرونا منجر خواهد شد.
این هشدار در حالی است که شیوع گونهی اومیکرون تا مرزهای افغانستان نیز، رسیده است. اما در افغانستان نه تنها به دلیل بی‌ثباتی سیاسی از پروتکل‌های صحی برای مهار ویروس کرونا خبری نیست. بل‌که حتا ظرفیت تشخیص این گونهی جدید آن نیز وجود ندارد.
جاوید هژیر، سخنگوی وزارت صحت عامه‌ی طالبان می‌گوید که تا اکنون کت‌های تشخیص گونهی اومیکرون را در اختیار ندارند.« ما برای تشخیص کرونا حدود 40 هزار کت تشخیصی در در اختیار خود داریم. لیکن برای تشخیض تایپ گونهی اومیکرون ویروس کرونا ما نیاز به ماشین‌های پیشرفته سی‌کوین سینگ (کت‌های تشخیص گونه اومیکرون) داریم.»
هژیر افزود که این وزارت، از سازمان جهانی صحت خواسته است که 50 هزار کت شناسایی گونهی اومیکرون را به افغانستان کمک کند. « ما در تماس‌های اخیر خود با سازمان صحی جهان، از آنان خواستار پنجاه هزار کت تشخیصی سویه اومیکرون شده‌ایم، که تا هنوز نرسیده است. آن‌ها وعده شدهاند که تا پایان ماه جنوری آن را در اختیار ما قرار خواهند داد.»
در همین حال، مردم به ویژه شهروندان کابل از افزایش بیماری‌ها در بین مردم شاکی اند و داکتران آن را مرتبط به کرونا می‌دانند، اما با این وجود شماری از شفاخانه‌های اختصاصی کرونا در افغانستان همچنان مسدود است. بنابر معلومات وزارت صحت‌عامه‌ی طالبان از 38 شفاخانه‌ی اختصاصی کرونا 17 شفاخانه فعالیت نسبی دارد.
داکتر جاوید هژیر سخنگوی وزارت صخت عامه‌ی طالبان می‌گوید:« همه‌روزه، افراد مشکوک مبتلا به کرونا در 17 شفاخانه‌های اختصاصی کرونا برای تشخیص و درمان مراجعه می‌کنند که بعد از تشخیص آمار این شفاخانه‌ه توحید و در اختیار رسانه‌ها و مردم قرار داده‌می‌شود.»
در پی بی‌ثباتی سیاسی روند عرضه خدمات صحی دولتی در افغانستان مختل شد. این اختلال و تاثیر حتا روی شفاخانه‌های اختصاصی کرونا نیز اثر کرده‌است. چنانچه شفاخانه‌های اختصاصی کرونا در شماری از ولایت‌ها مسدود شدهاند.
داکتر محمود سجادی مسوول بخش شفاخانه‌ی اختصاصی کرونا در ولایت دایکندی می‌گوید که شفاخنه اختصاصی کرونا در این ولایت چهار ماه پیش مسدود شد و کارمندانش نیز رخصت شدهاند.« شفاخانه‌ی کووید 19 ولایت دایکندی بعد از 13 اکتبر غیر فعال شد و پرسونل آن نیز تا کنون بی‌سرنوشت اند.»
پیش از این روان طارق افغان سرطبیب شفاخانه افغان جاپان که برای مراقبت از بیماراین کرونایی اختصاص یافته است نیز به روزنامه اطلاعات روز گفته بود که تمامی کارمندان این شفاخانه از چندین ماه به این سو معاش شان را دریافت نکرده‌اند.
او تاکید کرده بود که تجهیزات و ادویه لازم برای درمان مریضان کرونایی در شفاخانه‌ی افغان جاپان تمام شده و یا در حال تمام شدن است.«بخش زیادی از ادویه‌ای لازم که برای بیماران(کرونایی) تجویز می‌کردیم، ختم شده است.»
این داکترهمچنان گفته بود که حتا روند آکسین‌رسانی به بیماران به دلیل عدم منابع مالی کافی متوقف شده و بسیاری از دستگاه‌هایی که برای تداویی بیماران استفاده می‌شد، به دلیل نبود تیل از کار افتاده است.
سخنگوی وزارت صحت طالبان نیز با تایید این گفته ها می‌گوید که شفاخانه افغان جاپان را نهاد جوپایگو برای دو ماه تمویل خواهد کرد. با فعال شدن شفاخانه‌ی افغان جاپان چهار شفاخانه‌ی اختصاصی کرونا در هرات، ننگرهار، هلمند و قندهار نیز با تمویل نهادIOM فعالیت خود را از سر خواهد گرفت.
سخنگوی وزارت صحت طالبان همچنان می‌گوید که قرار است یونسیف مسوولیت تمویل چهار شفاخانه‌ی دیگر اختصاصی کرونا را در کابل و ولایت‌ها به عهده بگیرد.
با این حال وزارت صحت عامه طالبان (14جدی1400) بعد از چهار ماه، آمار بیماران کرونا را در اختیار رسانه‌ها قرار داد.
بر اساس آماری این وزارت در تاریخ 13 جدی 1400خورشیدی 44 واقعه مثبت بعد از آزمایش 892 مورد مشکوک ثبت دیتابیس شده و5 مورد جان شان را از دست داده و 32 فرد مبتلا نیز بهبود یافته است. به گفته‌ی داکتر هژیر با ثبت این 44 مورد رقم افراد مبتلا به کرونا در افغانستان 158 هزار نفر رسیده است.
با این وجود مشخص نیست که چند نفر این مبتلا به گونهی اومیکرون بوده است. داکتر جاوید هژیر سخنگوی وزارت صحت طالبان نیز می‌گوید که با آن که تا هنوز واقعه‌ی مثبت گونهی اومیکرون در افغانستان به ثبت نرسیده است؛ اما احتمال مصاب‌شدن شهروندان افغانستان به آن بسیار بالا است.
در پنجم حوت 1398 خورشید اولین مورد ابتلا به کرونا در افغانستان ثبت شد که فرد مبتلا از ایران به افغانستان آمده بود. این در حالی است که همه روزانه حوت پنج هزار افغان از ایران به افغانستان اخراج می‌شود و برگشت مسافران خطر شیوع اومیکرون را نیز شدت می‌بخشد.
بعد از ثبت اولین موردابتلا به کرونا؛ این بیماری به سرعت در تمام افغانستان شیوع کرد. در نهایت در 9 حمل 1399 وضعیت اضطرار صحی در افغانستان اعلام شد و از مردم خواسته شد که در خانه‌هی شان بمانند. این وضعیت با فروپاشی حکومت به دست طالبان اما خاتمه یافت. افزون به این تمام پروتکل‌های صحی نیز بعد از فروپاشی حکومت برای پیشگیری از ابتلا به کرونا نیز کنار گذاشته شد.
اکنون که گونهی جهش یافته کرونا و تغییراتی احتمالی آن جهان را تهدید می‌کند و سازمان صحی جهان نیز به آن هشدار می‌دهد. صاحبان کافه‌ها و رستورانت‌ها در کابل نگران اند و می‌گویند که برای جلوگیری از انتشار بیماری تمام پروتکل‌های صحی که توسط سازمان جهانی صحت پیشنهاد شده را مثل گذشته به کار می برند و از مشتریان شان که با وجود محدودیت‌های وضع شده‌ی طالبان به رستورانت و کافه‌ها می‌روند نیز می‌خواهند که آنان نیز نهایت تلاش شان را برای جلوگیری از انتشار کرونا انجام دهند.
